Nie pozwól dziecku być otyłym – otyłość u dziecka zostawia ślad na całe życie!

Problem otyłości i nadwagi u dzieci i młodzieży narasta w zatrważającym tempie. W Europie, co 5 dziecko ma nadwagę lub otyłość Dziecko otyłe lub z nadwagą często nie jest dostrzegane przez rodziców jako chore uważając, że jak dziecko „ma pucki” to na pewno jest zdrowe. Tymczasem otyłość jest stanem patologicznego zwiększenia tkanki tłuszczowej, prowadzącym do upośledzenia funkcjonowania organizmu. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia WHO otyłość jest szóstą przyczyną wszystkich zgonów na świecie.

Przyczyny otyłości
Otyłość w okresie dzieciństwa może mieć zróżnicowane podłoże:
– nadmierne spożycie kalorii
– mała aktywność fizyczna,
– farmakoterapia (np. sterydoterapia, leki przeciwpadaczkowe, przeciwdepresyjne),
– choroby (np. niedoczynność tarczycy, niedobór hormonu wzrostu, rzekoma niedoczynność przytarczyc),
– uszkodzenia podwzgórza – stany zapalne, urazy ośrodkowego układu nerwowego,
– czynniki genetyczne – mutacje określonych genów – są przyczyną otyłości tylko w 25-45%.
– niedobór witaminy D, której aktywna postać wpływa na ekspresję około 200 genów. Zbyt niskie stężenie witaminy D upośledza działanie insuliny zmieniając metabolizm glukozy oraz inne procesy metaboliczne.

Jeżeli oboje rodziców jest otyłych to ryzyko otyłości u dziecka wzrasta o 67%, jeśli otyłe jest jedno z rodziców to ryzyko wynosi 50%, i tylko 9% wynosi ryzyko jeśli rodzice są szczupli.

Nie przekarmiaj dziecka!!
W okresie dzieciństwa, przy dodatnim bilansie energetycznym, nieodwracalnie wzrasta liczba komórek tkanki tłuszczowej – adipocytów. Nadmierny przyrost adipocytów zwiększa ryzyko otyłości w dorosłości.
Obserwacje epidemiologiczne wskazują, że otyłość w wieku 6 lat zwiększa ryzyko otyłości o 25% w wieku dorosłym, z kolei otyłość w wieku 12 lat to aż 75% szans że dziecko jako osoba dojrzała będzie otyła.
W związku z tym odżywiaj dziecko zdrowo, nie podawaj do picia słodkich napojów (w tym wód smakowych), zachęcaj do uprawiania sportu – basen, rower, rolki.

Powikłania otyłości

Otyłość to schorzenie, które negatywnie wpływa na funkcjonowanie organizmu oraz jest przyczyną trwałych zmian w organizmie. 

 układ kostny
– w dzieciństwie kształtuje się kościec, a występujące w tym okresie przeciążenia układu kostno – stawowego prowadzą do przedwczesnego zużycia i zwyrodnienia tkanek tworzących stawy, zwłaszcza kolanowych i biodrowych, co może prowadzić do niepełnosprawności. Otyłe dzieci narażone są na młodzieńcze złuszczenie głowy kości udowej, które może prowadzić do martwicy kości udowej. Ponadto zmniejszona aktywność fizyczna dzieci otyłych obniża gęstość kości, oraz negatywnie wpływa na postawę ciała – skrzywienia kręgosłupa. U dzieci otyłych występują także: choroba Blounta (piszczel szpotawa), koślawość kolan, płaskostopie, żylaki kończyn dolnych. 

układ oddechowy
prawie 94% otyłych dzieci w czasie snu ma problemy z oddychaniem (bezdech senny). Niedotlenienie mózgu stanowi jedną z przyczyn problemów z koncentracją uwagi oraz zapamiętywaniem. Ponadto astma oskrzelowa jest częściej diagnozowana wśród dzieci z nadwagą i otyłością niż o prawidłowej masie ciała.

zaburzenia dojrzewania i rozstępy
dzieci otyłe przedwcześnie dojrzewają. U otyłych dziewczynek częściej występują zaburzenia miesiączkowania oraz zespół policystycznych jajników, z kolei u chłopców hipogonadyzm i ginekomastia (powiększenie gruczołu sutkowego). Otyłość często zostawia trwałe i nieestetyczne ślady na skórze dziecka w postaci rozstępów, których usunięcie jest prawie niemożliwe.

stłuszczenie wątroby
stwierdza się aż u 23-53% otyłych dzieci. Nieleczone może prowadzić do włóknienia wątroby, a nawet marskości. Kamica pęcherzyka żółciowego oraz refluks żołądkowo – przełykowy również częściej występuje u dzieci otyłych.

choroby układu krążenia
– nadciśnienie występuje u 6,6 % dzieci z nawagą już wieku 2-5 lat, natomiast między 16 a 19. rokiem życia aż u 16,3% . Nadwaga w wieku rozwojowym przyczynia się do zwiększenia masy lewej komory serca oraz zaburzeń lipidowych – niskiego stężenia cholesterolu HDL oraz wysokiech wartości LDL i triglicerydów.

cukrzyca typu 2
rozwija się częściej u dzieci otyłych na skutek długotrwałej hiperglikemii poposiłkowej, prowadząc do zmniejszenia receptorów insulinowych lub zmiany ich struktury

niewydolność nerek
– u osób otyłych aż 10 – krotnie zwiększa się częstość szkliwienia kłębuszków nerkowych oraz białkomocz. Zmiany w nerkach mogą ulec pogorszeniu lub zmniejszeniu po redukcji masy ciała.

zaburzenia emocjonalne
– powoduje problemy z funkcjonowaniem psychospołecznym. Dziecko otyłe ma trudności w kontaktach z rówieśnikami, częściej jest dyskryminowane, co w dojrzałym wieku jest przyczyną niskiej samooceny. Dziecko otyłe zazwyczaj jest wycofane, zamknięte w sobie, depresyjne.

Nie pozwól dziecku zostać osobą chorą lub niepełnosprawną, tym bardziej, że urodziło się zdrowe!

dr n.med. Aneta Kościołek
dietetyk