Niedługo wakacje. Oczywiście możesz je spędzić z dzieckiem biernie wylegując się na plaży i dając mu się naciągać na kolejne lody, batony czy frytki i coca colę na kolejnym straganie. A może jednak pomyślisz o bardziej aktywnym wypoczynku? Obozy odchudzająco-kondycyjne czekają na Twoje dziecko…
Światowa epidemia otyłości dotyczy już nie tylko dorosłych – w ostatnich latach obejmuje coraz szersze kręgi dzieci i młodzieży. Najwięcej otyłych – zarówno dorosłych, jak i dzieci – jest w Stanach Zjednoczonych ale i w Polsce szacuje się, że dzieci otyłe i z nadwagą stanowią – w zależności od grupy wiekowej i płci – od 5 do 20%.
Główną przyczyną nadwagi i otyłości dzieci i młodzieży są czynniki środowiskowe wynikające ze stylu życia – brak wystarczającej aktywności fizycznej oraz złe nawyki żywieniowe. Obecnie większość wolnego czasu dzieci poświęcają na bierny odpoczynek – oglądanie telewizji, gry komputerowe oraz surfowanie w Internecie a nie na aktywne zabawy z rówieśnikami. Taki tryb życia skutkuje zaburzeniami w rozwoju motorycznym i otyłością.
Otyłość to choroba, którą trzeba zacząć leczyć jak najwcześniej. Nie rozgrzeszajmy się, że nasze dziecko jest tylko pulchne i że samo z tego wyrośnie. Jeśli mu nie pomożemy teraz, za kilka lat mogą u niego wystąpić bolesne zwyrodnienia stawów, zaburzenia metaboliczne (zespół metaboliczny, cukrzyca typu 2), nadciśnienie tętnicze, zespół bezdechu sennego a także poważne problemy z samoakceptacją i z funkcjonowaniem w grupie rówieśniczej.
Jak zacząć?
Zacznij od wizyty lekarskiej. Określ jak duża jest nadwaga. Upewnij się, że otyłość nie jest wynikiem ewentualnych chorób endokrynologicznych. Nie bój się szczerze porozmawiać z dzieckiem o konsekwencjach nadwagi. Porozmawiaj z nim także o tym, jak ważne jest dbanie o zdrowie poprzez aktywny wypoczynek i odpowiednią dietę. Jeżeli nie wiesz, jak powinna wyglądać dieta dziecka, idź na konsultacje z dietetykiem.
Dzieci nie można odchudzać w ten sam sposób, jak dorosłych a w szczególności nie ma mowy o stosowaniu restrykcyjnych, niskokalorycznych ani monotematycznych diet oraz podawaniu środków farmakologicznych. Terapia musi dotyczyć całej rodziny i polega na zmianie sposobu odżywiania rodziny oraz na ograniczeniu do minimum czasu spędzanego przed telewizorem i komputerem i zwiększeniu aktywności fizycznej.
Dziecku, które przecież rośnie i rozwija się, nie możemy drastycznie ograniczyć liczby zjadanych kalorii, ale przeprowadzić modyfikację diety. Rodzice muszą dopilnować, aby dziecko jadło regularnie, częściej ale mniejsze porcje, unikało dań typu fast food (hamburgery, frytki itd.), słodkich napojów i wysokokalorycznych przekąsek (batoniki, chipsy). Wysokokaloryczne jedzenie należy zastąpić warzywami, owocami, chudymi wędlinami i nabiałem.
Aktywność fizyczna odgrywa przy odchudzaniu kluczową rolę. Dzieci naśladują dorosłych, dlatego podstawą jest dobry przykład płynący od rodziców i wspólne aktywne spędzanie wolnego czasu na spacerach, jeździe na nartach czy rowerze. Ponadto dobrze byłoby zapewnić dziecku możliwość uczestniczenia w pozalekcyjnych zajęciach ruchowych. Odpowiednio dobrane do wieku i zainteresowań mogą być dobrym sposobem na spędzenie czasu z rówieśnikami. W przypadku dzieci bardzo otyłych dobrze, gdy są to grupy innych otyłych dzieci, gdyż nie naraża to dziecko na skrępowanie (np. gdy trzeba się rozebrać przy rówieśnikach) a także nie naraża je na złośliwe uwagi na temat jego małej sprawności fizycznej.
Pomocą dla rodziców w procesie odchudzania dziecka są specjalistyczne kolonie i obozy odchudzająco-kondycyjne organizowane od 2004r przez Biuro Turystyczne AMITUR. Odbywają się one corocznie w kilku atrakcyjnych miejscowościach i są nie tylko skuteczną pomocą w odchudzaniu ale także pełnią funkcję edukacyjną. Dzieci na tych obozach uczone są jakie są podstawowe błędy żywieniowe, czego należy się wystrzegać i jak powinno wyglądać bezpieczne i skuteczne odchudzanie. Przez 2 tygodnie obozu dzieci na co dzień widzą jak wygląda prawidłowa dieta odchudzająca. Na zakończenie obozu otrzymują też broszurę ze wskazówkami żywieniowymi dla rodziców.
Dieta na obozach została ułożona przez dietetyków z Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie. Dzieci otrzymują 5 posiłków dziennie o niewiele tylko zredukowanej kaloryczności – około 1500 kcal dla dziewcząt i 1800 kcal dla chłopców. Jest to dieta zbilansowana, dostosowana do zapotrzebowania rosnącego organizmu dziecka, podawana o regularnych porach, co w zupełności wystarcza, aby dzieci nie czuły się głodne.
Każdy dzień na obozie jest szczelnie wypełniony nie tylko ćwiczeniami kondycyjnymi ale także atrakcyjnymi zajęciami i wycieczkami, nie ma więc czasu na myślenie o jedzeniu.
Statystycznie podczas 2 tygodni obozu dzieci chudną średnio 4,3% wagi początkowej (chłopcy nieco więcej niż dziewczynki) ale dzięki ćwiczeniom kondycyjnym ich sylwetka zmienia się bardziej na korzyść, niż wynikałoby to tylko z ilości utraconych kilogramów. Dzieci same to widzą i są pełne zapału, aby dalej prowadzić odchudzanie. Rolą rodziców jest, aby ten zapał dzieci właściwie podtrzymać i ukierunkować – zachęcić do dalszej aktywności ruchowej (zapisać na ćwiczenia), pomóc w utrzymaniu jeszcze choćby przez kilka tygodni diety o obniżonej kaloryczności, wyeliminować ewentualne błędy w żywieniu całej rodziny. Dzięki temu przez dwumiesięczne wakacje dziecko może w znaczący sposób stracić na wadze. Na tyle dużo, że zauważą to rówieśnicy po rozpoczęciu szkoły, a to bardzo efektywnie wzmocni jego motywację do dalszych wysiłków w kierunku odchudzania.
Dzięki ankietom wypełnianym przez rodziców dzieci z obozów odchudzająco-kondycyjnych w ubiegłych latach wiemy, że dominującą grupą jeżdżącą na te obozy są dzieci, u których nadwaga/otyłość pojawiła się między 7 a 15 rokiem życia. Około 75% dzieci pochodzi z rodzin, w których co najmniej jedno z rodziców lub dziadków ma problem z nadwagą lub otyłością. Prawie 60% dzieci przyznaje, że z powodu dodatkowych kilogramów ma gorsze kontakty z rówieśnikami. Dzieci z nadwagą ze względu na swój wygląd, na to, że szybciej się męczą i mają niższą od rówieśników sprawność fizyczną, nie lubią ćwiczyć na lekcjach wychowania fizycznego. Potwierdziło to w ankietach około 70% obozowiczów.
Trudno jest schudnąć, ale jeszcze trudniej jest utrzymać osiągnięte efekty. Waga wzrasta z powrotem gdy wraca się do starych nawyków – wysokokalorycznego jedzenia i małej ilości ruchu. Wśród dzieci, które jeździły na obozy Amituru więcej niż 1 raz obserwujemy pojedyncze przypadki, w których na przestrzeni 2-3 lat dzieci tracą po 20 i więcej kilogramów, około 40% dzieci utrzymuje wagę lub ją niewiele (1-2 kg) obniża pomiędzy obozami, większość jednak waży w następnym roku więcej, niż w roku poprzednim, przy czym po części jest to wynik urośnięcia kilku cm.